Vluchtelingen herdacht die het afgelopen jaar onderweg naar Europa zijn omgekomen

Op zondag 6 november werden in de Mozes en Aäronkerk de vele vluchtelingen herdacht die het afgelopen jaar onderweg naar Europa zijn omgekomen. Het was de elfde editie van deze herdenking, die werd georganiseerd door de Gemeenschap van Sant’Egidio, samen met de Catholic Worker, de Protestantse Diaconie en de Raad van Kerken in Amsterdam.

De indrukwekkende ceremonie begon met een processie waarin jongeren foto’s met zich meedroegen van mensen op de vlucht. Achter hen liepen de protestantse, orthodoxe en katholieke voorgangers, onder wie vertegenwoordigers van verschillende migrantenkerken.

In zijn overweging bij Jesaja 65 benadrukte theoloog Rikko Voorberg dat de duizenden omgekomen vluchtelingen geen natuurramp vormen. Het is (minstens ten dele) bewust beleid. We willen dat mensen worden afgeschrikt om hiernaartoe te komen. De EU beloont de onmenselijke behandeling door landen die dit doen. En wij? Wij kiezen deze politici.

Daartegenover leert de Schrift ons dat God aan de kant van de armen staat. Daarom moeten we met respect en liefde de slachtoffers blijven gedenken: hun namen en verhalen, het feit dat zij in zulke erbarmelijke omstandigheden hebben geleefd, gelachen, liefgehad. De Schrift roept ons op om te blijven geloven in het visioen dat het anders, beter, menselijk kan!

Na deze woorden volgde de herdenking van de vluchtelingen die het afgelopen jaar zijn omgekomen. Ze kwamen om op de Middellandse Zee, maar ook bij Calais en aan de Europese landsgrenzen. Hun namen en verhalen klonken samen met de datum waarop ze stierven. De verschillende voorgangers hadden daarbij ieder in de eigen taal en volgens eigen traditie een gebed. Tot slot gingen alle aanwezigen in processie naar de Amstel. Daar legden ze bloemen in het water om de overleden vluchtelingen te gedenken.

Voorafgaand aan de herdenking hield Minella van Bergeijk, voormalig directeur van Tearfund, een lezing rond hetzelfde thema. Verwijzend naar de dichtregel van Khalil Gibran “Do not let the waves of the sea separate us now” sprak ze over de verscheurdheid die ze ziet.

Verscheurdheid in vluchtelingen aan de grenzen van Europa, wanneer we hen zonder onze hulpverlenersbril in de ogen kijken. Verscheurdheid die we als welwillende mensen ervaren omdat we toch meer van onszelf herkennen in vluchtelingen uit Oekraïne dan in anderen. De verscheurdheid van een politiek systeem dat ons lijkt te overkomen, wat leidt tot berusting, en waarin het ontbreekt aan visie zoals de oude boeken die ons bieden.

En ook verscheurdheid tussen en in religies wanneer het streven naar rechte leer en heiligheid voorbij gaat aan Gods compassie en genade. Juist wanneer we in God iemand zien die groter is dan wijzelf, zo betoogde ze, zien we daarin onszelf gerelativeerd en kunnen we daardoor de ander weer echt zien. Het leidde tot een geanimeerd gesprek onder de aanwezigen over hoe ieder van ons de hoop op een gastvrijer en menselijker Europa verder kan brengen.